The Story of Stuff: olie

Het boren naar en verwerken en verbranden van olie is een smerige aangelegenheid die overal ter wereld de gezondheid van mensen bedreigt, om nog maar te zwijgen van de gevolgen voor de planeet tijdens het exploiteren van de olie en de enorme uitstoot van het verkeer.

Toch zal ooit de olie opraken; het is immers geen hernieuwbare grondstof. Peak Oil, de piek in de olieproductie, komt snel naderbij. Volgens sommigen zal Peak Oil in 2020 gebeuren, maar zal er al eerder een oliecrisis komen. Er komt steeds meer vraag naar olie en de prijzen zullen alleen maar stijgen. (Dit laatste merk ik zelf ook al. Vorig jaar kostte een volle tank 50 euro, nu is dat 60 euro. Het zal alleen maar verder stijgen.)

Een citaat weer:
“We zullen de olie moeten laten vallen, voordat de olie ons laat vallen. We zullen ons moeten voorbereiden op die dag. Hoe sneller we daarmee beginnen hoe beter, want ons hele economische en sociale systeem is gebaseerd op olie. Dat veranderen zal dus heel wat tijd en geld kosten ."

Shell in Nigeria

Shell boort sinds 1958 in één van de meest vruchtbare regio’s van Nigeria naar olie. In dit gebied wonen de Ogoni, een volk die tot een van de etnische minderheden van Nigeria behoort. De Nigeriaanse wetgeving erkent ze niet, en ze worden ook nauwelijks beschermd.

Na decennia van armoede, gezondheidsproblemen en verwoesting van de natuur, terwijl Shell hier miljoenen dollars verdiende, begonnen de Ogoni’s zich te organiseren voor hun rechten en voor hun land te vechten. In 1990 werd MOSOP opgericht, de Movement for the Survival of the Ogoni People. Het is een vreedzame protestbeweging, en stond tot 1995 onder leiding van Ken Saro Wiwa. Volgens Annie Leonard was hij een charismatisch schrijver, zakenman, tv-product en milieuactiviteit. Hij was tevens een briljante spreker die de wereld rondreisde om de mensen bewust te maken van de enorme verwoesting van het milieu en het schenden van de mensenrechten die op grote schaal in Nigeria voorkwamen.

Door Wiwa's inspanningen is er een krachtig netwerk van bevlogen mensen ontstaan, die er bij Shell op aandringen schoner te gaan werken, om de milieuschade te herstellen, de mensenrechten te respecteren en de opbrengsten van de olie eerlijker te verdelen met de lokale bevolking.
Door Wiwa’s bekendmaking aan de rest van de wereld ontstonden er protestacties bij Shell, werden er documentaires gemaakt, ontwikkelden organisaties als Amnesty International en Greenpeace campagnes, en werden er bij de aandeelhoudersvergadering van Shell resoluties ingediend.

Shell heeft een sterke band met het dictatoriale bewind van Nigeria en was natuurlijk niet blij met Wiwa’s activiteiten. Shell wilde maar wat graag de lastige MOSOP beweging het zwijgen opleggen. Correspondentie tussen Shell en de Nigeriaanse overheid toont de wens aan van Shell op MOSOP te stoppen. Wiwa gaf zijn strijd voor het milieu en de mensenrechten echter niet op, zelfs niet onder toenemende bedreigingen en pesterijen.

“Geschokt door de ontluisterende armoede van mijn volk, dat leeft in een rijk bedeeld land, diepbedroefd over hun politieke marginalisatie en economische verwurging, woedend over de verwoesting van hun land, hun erfgoed, in de hoop dat ze het recht op leven en op een fatsoenlijk bestaan te behouden, en vastbesloten om dit land een rechtvaardig democratisch systeem te geven dat iedereen en elke etnische groepering in bescherming neemt en ons allemaal een valide aanspraak op menselijke beschaving geeft, heb ik mijn intellectuele en materiële bagage, ja mijn leven, gewijd aan een zaak waar ik onvoorwaardelijk in geloof.”

Dit is een passage uit Wiwa’s slotpleidooi in de rechtbank, nadat hij en vijftien andere Ogoni’s waren gearresteerd op valse aanklachten.

Wiwa werd uiteindelijk schuldig bevonden aan moord, terwijl onomstotelijk kon worden aangetoond dat hij niet eens in het gebied was geweest waar de moord was gepleegd. Op 10 november 1995 werd hij geëxecuteerd.

Er was veel internationaal protest tegen deze onterechte executie. Voor Leonard kwam het nieuws als een schok. Zij wist dat hij onder valse voorwendselen was gearresteerd, maar had nooit verwacht dat Wiwa ook daadwerkelijk zou worden opgehangen. Ze dacht dat hij daarvoor te veel internationale vrienden had. Regeringen, mensenrechtenorganisaties en prominente schrijvers hadden een beroep gedaan op de Nigeriaanse overheid om Wiwa en zijn collega’s te sparen. Hij had één van de meest bekeken tv-series van heel Afrika geschreven. Hij was charmant en belezen en genoot internationale belangstelling.

Niemand had dan ook vewacht dat zijn dood zomaar onder het tapijt kon worden geveegd. Maar toch gebeurde dat. Leonard schrijft dat ze de gevoeligheid van de Nigeriaanse regering voor internationale druk had overschat, en ze had onderschat hoe graag ze Wiwa het zwijgen op wilde leggen.

Shell is inmiddels niet meer in Ogoni-land, maar pompt nog dagelijks meer dan 250.000 vaten olie op in Nigeria. De minachting van Shell voor zowel mensen als milieu zal de norm blijven in deze industrie.

Het krankzinnige is nog wel dat we uitstekende alternatieven hebben voor olie. Zonne- en windenergie kunnen al veel van onze energiebehoeften leveren. Het combineren van een duurzame energie met een flinke reductie van de energievraag (door een efficiënter energieverbruik), zou genoeg moeten zijn om al die olie gewoon in de grond te laten zitten.

De vloek van de overvloed
'Er zit een rode draad in de verhalen over coltan in Congo, goud in Zuid-Afrika of Suriname, diamanten in Sierra Leone, en de olie in Nigeria: al deze plekken hebben een overvloed aan waardevolle natuurlijke hulpbronnen, maar op de een of andere manier trekt de lokale bevolking altijd aan het kortste eind, zowel ecologisch als economisch.
Veel gemeenschappen met kostbare, niet-hernieuwbare hulpbronnen als wouden, metalen en mineralen eindigen zelf als verarmde gebieden en waarbij de burgers hongerig en ziek achterblijven. Deze paradox wordt ook wel de vloek van de overvloed genoemd.'

Links:
Zembladocumentaire over Shell:  De vuile olie van Shell

Kijktip:
Wat zou er gebeuren als onze wereld zonder olie komt te zitten? National Geographic schetst een scenario. Erg interessant!


Aftermath: A world without oil