The Story of Stuff

* Waarschuwing: lange tekst! :) *

Dit is een samenvatting van de internetfilm The Story of Stuff van Annie Leonard, aangevuld met gegevens die ik elders heb gelezen.

Waar komen onze spullen vandaan, door wie worden ze gemaakt en waar eindigen ze uiteindelijk? In de Story of Stuff wordt het overzichtelijk uitgelegd. Er bestaat een complete cyclus: van exploitatie – productie – distributie – consumptie en afdanking.

Exploitatie

 We gebruiken teveel natuurlijke grondstoffen. In de laatste 30 jaar is al een derde van de natuurlijke grondstoffen van de aarde verbruikt. Ook de natuur van de Derde Wereld wordt grif geplunderd voor onze spullen. We telen, kappen en mijnen maar door. 75% van de viswateren worden volledig of overbevist. 80% van de bossen op aarde zijn inmiddels verdwenen.

Productie

Tijdens het productieproces vermengen we chemicaliën met de natuurlijke hulpbronnen, om chemische producten te maken. Een voorbeeld zijn vlamvertragers. Dit spul zit in computers en andere apparaten en in de Amerika ook in banken, kussen en dekbedden. (In Nederland nog niet geloof ik, maar men wil dit gaan doen voor de brandveiligheid.) We worden echter door de producten wel blootgesteld aan deze giftige stoffen, die zich opbouwen in ons lichaam. Het meest giftige product is:…moedermelk!
In de fabrieken in de Derde Wereld is het ook niet best. De fabrieksarbeiders worden op grote schaal blootgesteld aan de chemicaliën tijdens het productieproces. Veel fabrieksarbeiders zijn mensen die, nadat hun gebied van herkomst is vernield door de exploitatie van de natuurlijke hulpbronnen, geen andere keuze hebben dan om naar de stad te trekken. Ongeveer 200.000 mensen trekken elke dag naar de stad om daar te gaan werken. Ze eindigen veelal in sloppenwijken. We zijn inmiddels sinds een paar jaar het punt voorbij dat er meer mensen in de stad wonen dan op het platteland. Dit is voor het eerst in de geschiedenis(!)
Zowel de natuur, grondstoffen en mensen worden zo ernstig vervuild omwille van de consumptiemaatschappij en winst. De lucht overigens ook, want tijdens het productieproces komt er enorm veel CO2 uitstoot en luchtvervuiling vrij.

Distributie

Dit houdt in de chemische troep (zoals Annie Leonard de spullen of producten noemt) zo snel mogelijk te verkopen. Dit doet men door de prijzen laag te houden, zodat mensen blijven kopen, en de lege schappen weer snel worden gevuld met nieuwe producten. Wij betalen eigenlijk ook niet de volledige prijs voor onze spullen. Wie dan wel? De mensen wiens leefgebied is verwoest en de al eerder genoemde fabrieksarbeiders. Zo schijnen 30% van de kinderen in Congo van school te zijn gegaan om de erts Coltan te mijnen, dat gebruikt wordt voor goedkope elektronica.

Consumptie

De spil van het systeem is de Westerse ‘noodzaak’ tot consumeren. Wanneer de economie tegen zit roept de overheid (in het filmpje Bush) en (in Nederland bijvoorbeeld de Nederlandse Bank) consumenten op vooral méér te gaan shoppen, te consumeren, en het geld te laten rollen. Volgens Annie Leopard wordt onze waarde tegenwoordig bepaald door onze mate van consumptie. Hoe meer spullen toe beter. Dus hoe groter je huis, hoe dikker je auto en hoe meer (luxe) spullen je hebt, hoe meer prestige je krijgt. Huizen worden ook steeds groter.

Ondertussen kopen en kopen we. We verbruiken nu twee keer zoveel spullen als 50 jaar geleden. Echter, 99% van alle spullen die we kopen wordt in Amerika na 6 maanden weer weggegooid! (In Nederland zal dat niet veel lager liggen?) 99% procent van de spullen die we oogsten, mijnen, verspillen, enzovoort, ligt na een half jaar weer op de vuilnisbelt.

Dit is niet vanzelf gekomen. Het systeem is kort na de Tweede Wereldoorlog ontworpen om de getroffen economie er weer bovenop te krijgen. (Hetzelfde geldt voor de bio-industrie in Nederland. Na de WOII en de hongerwinter van 1944-45 zei de overheid: we willen nooit meer voedselschaarste. Iedereen moet tegen lage prijzen vlees kunnen kopen. En voila: de bio-industrie was geboren.)
Consumeren moest een levenswijze worden. En dat is het, met elke feestdag moet er geshopt worden. Sinterklaas, kerst, na de kerst met de opruiming, Valentijnsdag, Spring Sale, Pasen, Zomerkorting, en daarna komt Halloween, en het is weer Sinterklaas en kerst..

Men produceert met opzet spullen die snel kapot gaan, daardoor weggegooid worden en zodat we weer nieuwe spullen kopen. Dit geldt voor plastic tasjes en bekertjes, en voor spullen als video’s, cd’s, camera’s, computers, tv’s. Veel spullen, waaronder mobiele telefoons en camera’s worden zo gemaakt dat ze maar enkele jaren meegaan. Zodat wanneer het verouderd is of niet meer werkt we dus een nieuwe versie kopen!

Het doel van reclame is om ons ongelukkig te maken, en ons te doen geloven dat we pas gelukkig worden als we dat ene product kopen. We hebben nu misschien twee keer zoveel spullen als in de jaren ’50, maar we zijn er niet gelukkiger op geworden. De gelukscurve gaat eerder naar beneden. Volgens het filmpje werken we zo hard om maar te kunnen shoppen en consumeren, dat we steeds meer uren gaan werken. Hierdoor hebben we minder tijd om die dingen te doen die ons gelukkig maken, zoals familie, vrienden en vrije tijd. Volgens sommige onderzoekers hebben we sinds de Middeleeuwen nog nooit zo weinig vrije tijd gehad als nu!

En wat doen we met onze spaarzame vrije tijd? We winkelen en we kijken tv. We werken de hele dag, komen ’s avonds vermoeid thuis en ploffen voor de tv. Daar zien we reclame dat we echt dit en dat móeten hebben om gelukkig te worden, dus we snellen naar de winkel om het te kopen. Hierdoor moeten we weer meer werken om dit allemaal te kunnen bekostigen. “We are on this crazy work - watch tv – shop- tredmill.”
Maar! We kunnen er voor kiezen er uit te stappen.

Afdanking

Het grootste gedeelte van ons afval komt terecht op de vuilnisbelt of wordt verbrand. Tijdens de verbranding komen dan weer chemicaliën vrij. (Het waren immers giftige producten!).
Het positieve aan dit sombere verhaal is dat mensen het slechte vervuilende systeem hebben bedacht, en dat daardoor mensen het ook weer kunnen veranderen. Er is een groenere duurzame variant mogelijk. In de diverse stappen van de cyclus is men bezig met de verbetering ervan. Van bescherming van natuur en leefgebieden, tot schonere en groene productie, betere behandeling van de fabrieksarbeiders, consuminderen, een biologisch of fairtrade alternatief, en biologisch afbreekbaar afval. Afval zou zelfs voedsel kunnen zijn.. Maar dat is een ander verhaal (cradle tot cradle).


Voor mij werkt het samenvatten van een film als deze erg goed, dan blijft het vaak net iets langer hangen dan wanneer je de film een keer kijkt. Wat vinden jullie van dit verhaal? Is het handig om te lezen of is alleen de film kijken voldoende? Heb je iets aan deze samenvatting?

Foto van een tekst die hing bij de openluchttentoonstelling Spirit of the Wild van natuurfotograaf Steve Bloom. De tentoonstelling was in 2007 bij de Westerkerk in Amsterdam te zien.

Verder: nog een leuke documentaire over de wegwerp-maatschappij die hier mooi op aansluit.