Spaargeld bloedgeld?

Ik kwam onlangs via het blog van Valhalla een documentaire van Zembla tegen over Nederlandse banken die veel geld investeren in foute bedrijven. Ik heb een samenvatting van de documentaire gemaakt. Zo sla ik de informatie niet alleen beter op, maar zo leer ik er ook nog meer van. Wie geïnteresseerd is in waar zijn of haar spaargeld in wordt belegd, lees even verder..

Documentaire bankgeheimen

Iedereen spaart of belegt bij de bekende Nederlandse grote banken, zoals Rabobank, ING en ABN Amro. Deze banken investeren ons spaargeld vervolgens in vele bedrijven. En daarmee komt ons geld terecht bij bedrijven die zich schuldig maken aan kinderarbeid, en bij bedrijven die wapens, clusterbommen en landmijnen produceren. De banken investeren het ook in bedrijven die ernstige schade aanrichten in het milieu, en die bijdragen aan de klimaatverandering van de aarde.

Wat hebben grote Nederlandse banken te maken met bedrijven die bijvoorbeeld landmijnen produceren?

Banken zeggen dat ze geen geld investeren in landmijnen en clusterbommen. Echter, ABN Amro, ING en de Rabobank kopen aandelen of geven leningen aan de bedrijven die ze maken. De banken schrikken er ook niet voor terug ons spaargeld uit te lenen aan wapenproducenten, die op hun beurt wapens leveren aan dictatoriale regimes en daarmee wapenembargo’s schenden. Zo worden bijvoorbeeld wapens gefinancierd die uiteindelijk terecht komen in Darfoer in Soedan, waarmee dan de lokale bevolking wordt verjaagd en vermoord. Dit blijkt uit een onderzoek van Oxfam Novib.

Vooral de ABN Amro lijkt er met kop en schouders boven uit te steken. Een aantal voorbeelden.

Oliepijpleiding
ABN Amro heeft de aanleg van een oliepijpleiding gefinancierd. Deze pijpleiding loopt over de gehele lengte van een eiland voor de Russische oostkust. Hier vlakbij ligt ook het zomer voedingsgebied van de Grijze walvis, een ernstig bedreigde walvissoort waar nog zo’n 100 exemplaren van over zijn. De walvissen worden bedreigd door dit project. Het Wereld Natuur Fonds en andere milieuorganisaties hebben actie gevoerd om dit project onmiddellijk te staken. Bij de aanleg van het project zijn de lokale rivieren al ernstig vervuild geraakt, waardoor andere diersoorten, zoals de wilde zalm, ook bedreigd worden. De ABN Amro bank heeft 1 miljard euro (aan spaargeld van Nederlandse burgers) in dit project gestoken. Zonder deze lening was het hele project niet mogelijk geweest.

Verwoestende mijnbouw
In 1997 heeft Milieudefensie actie gevoerd tegen ABN Amro, zodat ze hun leningen zouden terugtrekken uit het Amerikaanse mijnbouwbedrijf Freeport McMoRan. Dit bedrijf zorgt al decennia lang voor enorme milieuschade in een groot mijnbouwproject in Indonesië. Lokale rivieren worden gebruikt als dumpplek voor giftig afval. Hierdoor is de lokale bevolking verjaagd. Hun bestaan was door de vervuiling niet langer mogelijk. Het bedrijf is inmiddels aangeklaagd voor verschillende overtredingen op de mensenrechten en het veroorzaken van ernstige milieuschade. De ABN Amro heeft na 5 jaar lang protesten eindelijk zijn leningen teruggetrokken. Maar de bank blijkt nog altijd 5,4 miljard aan aandelen van het mijnbouwbedrijf te bezitten. Ook de ING en de Rabobank hebben aandelen en leningen verstrekt aan Freeport McMoRan. ABN Amro financiert bovendien ook andere mijnbouwbedrijven die in landen als India werkzaam zijn, en waar veel protest is van de plaatselijke bevolking tegen de mijnen.

Walmart
De Amerikaanse supermarktketen Walmart is de grootste detailhandelsketen ter wereld. Door haar dominantie op de markt heeft Walmart de macht om strenge eisen te stellen aan haar toeleveranciers vanuit de gehele wereld, voornamelijk derdewereldlanden in Zuid-Amerika, Afrika en Azië. Alleen leveranciers met de laagste arbeidsvoorwaarden kunnen uiteindelijk voldoen aan de Walmart criteria. De eisen worden echter wel steeds verder opgeschroefd. Schendingen van mensenrechten zijn dan ook schering en inslag bij de leveranciers van Walmart. Er is sprake van kinderarbeid en gedwongen arbeid, erbarmelijke arbeidersomstandigheden en lange werkdagen. Scènes uit Bangladesh, waarin kinderen vertellen dat ze worden geslagen als ze hun uurproductie niet halen, zijn schrijnend. Walmart blijft echter ongehinderd doorgaan.
Wederom hebben de banken ING, ABN Amro en de Rabobank geld in Walmart geïnvesteerd.

ING heeft meer dan een miljard euro geïnvesteerd in het Amerikaanse oliebedrijf Exxon Mobile. Dat is meer dan de totale investeringen in duurzaamheid wereldwijd.

Protestactie tegen ING

De drie grote banken zelf geven nauwelijks informatie over wat ze met het geld van hun klanten doen. Ze willen er zo weinig mogelijk over kwijt. De banken reageren veelal defensief als ze naar dit soort praktijken gevraagd wordt. “Zolang onze aandeelhouders of onze klanten er niet naar vragen, zien wij geen reden openheid van zaken te geven over ons beleid.” Er staan op de websites van de banken wel ellenlange lappen tekst vol mooie woorden over duurzaamheid en sustainability, maar dit zijn slechts woorden, geen daden.

De ING heeft in 2003 een onderzoek gehouden onder het Nederlandse publiek. Uit dit interne onderzoek blijkt dat de rekeninghouders helemaal niet wíllen dat hun spaargeld geïnvesteerd wordt in wapens en bedrijven die herhaaldelijk mensenrechten en het milieu schenden, of die zich bezighouden met kinderarbeid. Dit onderzoek is echter nooit openbaar gemaakt, en er is niets mee gedaan.

De banken hebben veel geld en daarmee veel macht. Het zou mooi zijn als dat geld zou worden ingezet voor bijvoorbeeld een schoner milieu. Gelukkig bestaan er duurzame banken die het aan hen toevertrouwde spaargeld wel investeren in duurzame energie en bedrijven. Dit zijn de banken Triodos en de ASN Bank.

Volgens de onderzoekers van Milieudefensie kun je elke dag stemmen met je portemonnee. Stel dat je 20.000 euro aan spaargeld overhevelt van de meest klimaatschadelijke bank (ABN Amro) naar de meeste duurzame bank (Triodos), dan scheelt dat evenveel CO2 uitstoot als wanneer je je auto een jaar lang thuis zou laten staan. Zo kun je dus wel degelijk een grote invloed uitoefenen met je spaargeld.


------------------------------------------------------------------------------------------------------
NB: De Zembla documentaire is van juni 2007, en dus meer dan 3 jaar oud. De informatie is daarom iets verouderd. Wie kijkt op eerlijke bankwijzer ziet echter dat de grote banken nog altijd een rode of oranje status hebben. Ze zijn nog steeds milieuonvriendelijk en er is weinig verbeterd.
De documentaire spreekt ook van 4 foute Nederlandse banken. Naast Rabobank, ING, en ABN Amro was ook Fortis slecht bezig. Omdat Fortis niet meer bestaat en opgegaan is in ABN Amro, heb ik de laatste weggelaten.

Overige links:
De Zembla documentaire
Niet met mijn geld
Eerlijke bankwijzer